Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa
Małżeństwo w Kościele Katolickim cieszy się przychylnością prawa. W wątpliwości co do jego nieważności jest uznawane za ważne, dopóki na podstawie procesu sądowego nie stwierdzi się, że jest nieważne. Natomiast uzyskanie rozwodu cywilnego nie rozwiązuję węzła małżeńskiego między małżonkami, gdyż ten jest nierozerwalny, ani nie czyni nieważnym małżeństwa zawartego w Kościele. Stanowi jednak dowód na to, że między dwojgiem ludzi nie udało się stworzyć relacji właściwej małżonkom. Przekonanie strony o nieważności małżeństwa nie jest wystarczające, aby móc je uznać za nieważne, dlatego w Kościele przeprowadza się proces sądowy przed trybunałem kościelnym, który ma na celu zbadanie, czy zaistniał sakrament małżeństwa.
Nieważność małżeństwa może być spowodowana przez trzy grupy powodów: przeszkody małżeńskie; wady zgody małżeńskiej; wady formy kanonicznej. Przeszkody małżeńskie, których w Kodeksie Prawa Kanonicznego jest 12, to okoliczności dotyczące bezpośrednio danej osoby czyniące ją niezdolną do ważnego zawarcia małżeństwa. Wady zgody małżeńskiej to wady aktu woli stron konstytuującego małżeństwo, który może być wyrażony tylko przez osoby prawnie do tego zdolne. Prawodawca wymienia ich 11. Wada formy kanonicznej może nastąpić, gdy świadek kwalifikowany małżeństwa nie był kompetentny do odebrania zgody małżeńskiej.
Zadaniem strony powodowej, a więc tej, która wnosi do sądu biskupiego tzw. skargę powodową, jest udowodnienie, że jej małżeństwo zostało zawarte nieważnie. Drugi współmałżonek, nazywany w procesie pozwanym, może wskazywać inne okoliczności, które świadczą za nieważnością sakramentu małżeństwa, ale także przedstawiać te, które świadczą za jego ważnością. W sytuacji wydania wyroku za nieważnością małżeństwa przez trybunał I instancji, proces toczy się następnie z urzędu przed trybunałem II instancji. Wyrok podlega wykonaniu dopiero po uzyskaniu dwóch zgodnych wyroków, czyli strony wówczas mogą zawrzeć związek małżeński w Kościele.