W czwartek 14 grudnia TSUE ponownie wypowiedział się w przedmiocie kredytów frankowych, rozstrzygając zagadnienia kluczowe dla frankowiczów, podtrzymując prokonsumencką wykładnię w tych sprawach. W sprawie C-28/22 Trybunał udzielił stołecznemu sądowi odpowiedzi na pytania prejudycjalne w zakresie:
- przedawnienia roszczeń banku
- terminu naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie
- zasadności podnoszenia przez banki zarzutu zatrzymania
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazał, że przedawnienie roszczeń banku nie może być liczone od tzw. trwałej bezskuteczności umowy kredytowej, potwierdzając, że początek biegu przedawnienia banku nie może rozpocząć się później niż bieg terminu przedawnienia roszczeń konsumenta. Termin początku biegu przedawnienia roszczeń banku i konsumenta został zrównany, ponieważ asymetria w tym przedmiocie podważała skutek zniechęcający przewidziany dyrektywą Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Odmienna interpretacja zachęcała banki do pozostawania bezczynnym (w przypadku przedprocesowej reklamacji konsumenta) albo do przedłużania postępowania sądowego, aby termin przedawnienia roszczeń konsumenta upłynął. Nieaktualny tym samym staje się pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale (7) z dnia 7 maja 2021 r., sygn. akt III CZP 6/21, zgodnie z którym termin przedawnienia roszczeń przedsiębiorcy rozpoczyna bieg dopiero od dnia uprawomocnienia się wyroku stwierdzającego nieważność umowy kredytu hipotecznego.
Jednocześnie powołanie się przez bank na zarzut zatrzymania nie może pozbawiać konsumenta ustawowych odsetek za opóźnienie. Trybunał negatywnie ocenił zasadność powoływania się na zarzut zatrzymania. W przypadku braku możliwości dalszego obowiązywania umowy po wyeliminowaniu z niej klauzul abuzywnych, bank nie może powoływać się na prawo zatrzymania, co do pobranych od konsumenta odsetek za opóźnienie za okres od otrzymania przez bank wezwania do zwrotu świadczeń oraz uzależniać ich zwrotu od przedstawienia przez tego konsumenta oferty zwrotu kapitału, który to otrzymał od banku. Pogląd Trybunału ma dotyczyć sytuacji, w których wykonanie przez bank prawa zatrzymania rodziłoby po stronie konsumenta utratę prawa do ustawowych odsetek za opóźnienie od momentu upływu terminu nałożonego na bank do wykonania świadczenia.
Warto również wspomnieć, że 11 grudnia 2023 TSUE w sprawie C 756/22 wyjaśnił, że bankom nie należy się waloryzacja kapitału. Tym samym kredytobiorcy nie muszą już obawiać się ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z sądowym dochodzeniem bezskuteczności umowy kredytu. Po stronie banku istnieje wyłącznie roszczenie o zwrot kwoty przekazanego konsumentowi kapitału.