W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że prawo do rodzinnego ogródka działkowego nie jest tożsame z prawem własności. Zgodnie z Ustawą o rodzinnych ogrodach działkowych, prawo do działki należy rozumieć jako ustanowiony zgodnie z ustawą tytuł prawny uprawniający do korzystania z działki.
Prawo do działki wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków i podlega podziałowi
Po ustaniu małżeństwa wskutek rozwodu albo unieważnienia małżeństwa, małżonkowie, na rzecz których wspólnie ustanowiono prawo do działki, w terminie 3 miesięcy od dnia ustania małżeństwa zawiadamiają stowarzyszenie ogrodowe, któremu z nich przypadło prawo do działki albo przedstawiają dowód wszczęcia postępowania sądowego o podział rzeczonego prawa. Dowodem takim może być kopia wniosku o podział majątku wspólnego wraz z prezentatą sądu lub dowodem nadania, zaświadczenie lub inne pismo sądu, z którego wynika że postępowanie o podział prawa do działki zostało wszczęte. Należy zaznaczyć, że powiadomienie stowarzyszenia ogrodowego o tym, że toczy się między małżonkami postępowanie o podział prawa, wyklucza podjęcie przez stowarzyszenie kroków zmierzających do samodzielnego wyznaczenia jednego z małżonków, któremu przysługiwać będzie prawo do działki. Termin 3 miesięcy należy liczyć od dnia uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód lub unieważnienie małżeństwa.
Jeżeli byli małżonkowie nie dokonają powyższych czynności, stowarzyszenie ogrodowe wyznacza w tym celu dodatkowy termin, nie krótszy niż miesiąc, uprzedzając o skutkach, jakie może spowodować jego niezachowanie. Po bezskutecznym upływie dodatkowego terminu stowarzyszenie ogrodowe może pozostawić prawo do działki jednemu z byłych małżonków. Z drugim małżonkiem natomiast, stowarzyszenie rozwiązuje zawartą umowę. Należy przyjąć jednak, że gdy stowarzyszenie ogrodowe po upływie ustawowych terminów, ale jeszcze przed podjęciem decyzji w przedmiocie któremu ze współmałżonków przyznać prawo do działki, uzyska informacje, również od osoby trzeciej, o tym, któremu z byłych małżonków przypadło prawo do działki, stowarzyszenie nie może samodzielnie dokonać odmiennego przydziału prawa do działki.
Brak porozumienia byłych małżonków a prawo do ogródka działkowego
W związku z powyższym, w przypadku braku wszczęcia postępowania o podział majątku wspólnego w zakresie również prawa do działki lub też w sytuacji braku porozumienia byłych małżonków, stowarzyszenie ogrodowe może samodzielnie zadecydować, któremu z małżonków prawo do działki zostanie przekazane, a z którym z byłych małżonków umowa zostanie rozwiązana. Ustawa nie określa żadnych kryteriów, według jakich stowarzyszenie ma podjąć decyzję i dokonać wyboru małżonka, z którym kontynuowana będzie umowa dzierżawy działkowej.
Należy również wskazać na konieczność rozliczenia między byłymi małżonkami, wartości naniesień dokonywanych na działce. Po rozwiązaniu umowy dzierżawy działkowej z jednym
z byłych małżonków, drugi z nich nabędzie bowiem ogół praw do składników majątkowych znajdujących się na działce, stanowiących dotąd własność obojga małżonków.
(Adw. Urszula Klisiewicz – Makuła)
