Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z lutego 2025 r. (sprawa C-472/23) to przełomowe orzeczenie, które rzuca nowe światło na prawa konsumentów w Polsce i mechanizm sankcji kredytu darmowego. To orzeczenie tanowi jasny sygnał dla banków i innych instytucji finansowych, że muszą działać w sposób w pełni transparentny i zgodny z prawem, ponieważ kredytobiorcy mają coraz większe możliwości skutecznego dochodzenia swoich praw.
Wyrok TSUE a sankcja kredytu darmowego
Wyrok TSUE C-472/23 nie ograniczył prawa do sankcji kredytu darmowego, jak niektórzy mogą błędnie uważać, ale wskazał, w jakich okolicznościach można ją skutecznie podnosić. Daje to kredytobiorcom jasne zasady działania i większą przewidywalność w ewentualnym sporze z bankiem. Jakie najważniejsze wnioski płyną z tego wyroku?
1. RRSO — błąd w jej zawyżaniu nie zawsze to naruszenie
Trybunał uznał, że jeśli Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) została zawyżona przez bank z uwagi na warunki umowy uznane później za nieuczciwe, sam ten fakt nie oznacza automatycznie złamania obowiązku informacyjnego. Co to oznacza dla konsumenta? Błąd w wyliczeniach musi być istotny, aby uzasadnić sankcję kredytu darmowego.
2. Zmiana opłat — musi być zrozumiała i weryfikowalna
TSUE podkreślił, że zapisy dotyczące możliwości podwyższania opłat (np. odwołanie się do wskaźników ekonomicznych) muszą być sformułowane w sposób klarowny i pozwalać konsumentowi realnie przewidzieć ich wpływ na koszty kredytu. Jeśli zapisy są zbyt ogólnikowe i konsument nie wie, co, kiedy bądź na jakich zasadach się może zmienić — to naruszenie obowiązku informacyjnego.
3. Obowiązuje zasada proporcjonalności
Polski system sankcyjny, który umożliwia konsumentowi spłatę jedynie kapitału, został przez TSUE uznany za zgodny z prawem unijnym. Trybunał podkreślił jednak, że sankcja nie powinna być stosowana automatycznie, lecz w sposób proporcjonalny do wagi naruszenia. Oznacza to, że sąd krajowy musi ocenić, czy uchybienie rzeczywiście miało wpływ na decyzję konsumenta o zaciągnięciu kredytu.
Jak sprawa C-472/23 wpływa na sytuację konsumentów?
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z lutego 2025 r. nie tylko doprecyzował, kiedy konsument może skutecznie powołać się na sankcję kredytu darmowego, ale też uporządkował dotychczasowe wątpliwości interpretacyjne. Orzeczenie wyznacza wyraźną granicę pomiędzy drobnymi błędami formalnymi a rzeczywistymi naruszeniami, które mogą wpływać na decyzję kredytobiorcy. W praktyce oznacza to większą przewidywalność w sporach z bankami — sądy będą musiały dokładniej analizować, czy dane uchybienie faktycznie miało znaczenie dla konsumenta. Dzięki temu instytucja sankcji nie jest tzw. martwym przepisem, ale realnym narzędziem, które pozwala klientom bronić się przed nieuczciwymi lub niejasnymi zapisami w umowach.
Na tej podstawie można stwierdzić, że wyrok w sprawie C-472/23 stanowi wytyczną dla sądów w całej Unii, by stawiać na pierwszym miejscu transparentność umów kredytowych. W efekcie instytucje finansowe będą zmuszone do większej uczciwości i precyzji w sporządzaniu dokumentów.
