Rewolucja w obliczaniu całkowitego kosztu kredytu

Wyrok TSUE w sprawie C-383/18 z 11 września 2019 roku to przełomowe orzeczenie, które zmieniło zasady rozliczania wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego. Trybunał jednoznacznie stwierdził, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu, bank ma obowiązek proporcjonalnie obniżyć wszystkie koszty kredytu, w tym opłaty początkowe takie jak prowizje, a nie tylko odsetki. Polskie banki i sądy często błędnie ograniczały ten zwrot jedynie do odsetek. Chociaż wyrok nie dotyczył bezpośrednio sankcji kredytu darmowego, to znacznie wzmocnił pozycję konsumentów także w tym zakresie.

Pokazał, że wszelkie zapisy umowne naruszające prawo do proporcjonalnego obniżenia kosztów są niezgodne z prawem unijnym, co stanowi silny argument w walce o sankcję kredytu darmowego. Innymi słowy, banki muszą przestrzegać wszystkich przepisów, a ich naruszenie może prowadzić do poważnych konsekwencji.

Skutki odstąpienia od umowy kredytu konsumenckiego

Wyrok TSUE z 4 czerwca 2020 roku w sprawie C-301/18 dotyczył skutków odstąpienia od umowy kredytu konsumenckiego, w szczególności prawa konsumenta do dochodzenia zwrotu zapłaconych kwot oraz kwestii ewentualnego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału. Trybunał orzekł, że w przypadku skutecznego odstąpienia od umowy kredytowej, konsument ma obowiązek zwrócić otrzymany kapitał, a kredytodawca musi oddać wszystkie kwoty zapłacone przez konsumenta, takie jak odsetki czy prowizje. Co istotne, TSUE uznał, że w takiej sytuacji bank nie ma prawa do odszkodowania za bezumowne korzystanie z kapitału przez konsumenta. Choć sprawa dotyczyła niemieckiego kredytobiorcy i odstąpienia od umowy, a nie bezpośrednio sankcji kredytu darmowego, to ma ona szersze znaczenie.

Wyrok ten wzmacnia pozycję konsumentów, pokazując, że banki nie mogą czerpać korzyści z wadliwych umów — w przypadku stwierdzenia nieważności umowy lub zastosowania sankcji, bank nie może żądać dodatkowego wynagrodzenia za udostępniony kapitał, co jest kluczowe dla pełnego skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

Interpretacja pojęcia „kredyt konsumencki”

Wyrok TSUE z 9 września 2021 roku w sprawie C-198/20 rozstrzygnął kwestię interpretacji pojęcia „kredyt konsumencki” w kontekście przepisów unijnych. Trybunał podkreślił, że zakres zastosowania dyrektywy o kredycie konsumenckim jest bardzo szeroki i obejmuje wszystkie umowy spełniające definicję kredytu konsumenckiego, niezależnie od ich nazwy czy specyficznej konstrukcji. Oznacza to, że banki nie mogą ukrywać prawdziwego charakteru umowy kredytowej poprzez zawiłe sformułowania, by uniknąć odpowiedzialności wynikającej z przepisów o ochronie konsumentów.

Dla konsumenta to kolejne wzmocnienie: jeśli bank próbował ominąć przepisy ustawy o kredycie konsumenckim, istnieją solidne podstawy do zastosowania wobec niego sankcji kredytu darmowego.

Precyzyjne RSO i opłaty

Wyrok TSUE w sprawie C-472/23 z 13 lutego 2025 roku to jedno z najnowszych i najbardziej wyczekiwanych orzeczeń dotyczących sankcji kredytu darmowego. Trybunał potwierdził, że zawyżenie Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania (RRSO) oraz brak jasnych zasad zmiany opłat w umowie kredytowej mogą skutkować zastosowaniem tej sankcji. Oznacza to, że banki muszą podać RRSO w sposób precyzyjny i zrozumiały, a wszelkie zmiany opłat muszą być jasno uregulowane w umowie. Brak tych informacji lub ich niejasność to naruszenia obowiązków informacyjnych banku, które mogą pozbawić go prawa do odsetek i prowizji.

Dla konsumentów to kolejny bardzo silny argument w dochodzeniu swoich praw do sankcji kredytu darmowego.