Czego dotyczy ten artykuł:
- Czym jest wspólność majątkowa w małżeństwie?
- Co obejmuje majątek przedsiębiorstwa (działalności gospodarczej)
- Działalność gospodarcza założona przez jednego z małżonków w trakcie trwania małżeństwa.
- Działalność gospodarcza założona przed zawarciem małżeństwa oraz w sytuacji istnienia pomiędzy małżonkami rozdzielności majątkowej.
Czym jest wspólność majątkowa w małżeństwie?
Zgodnie z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa, obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Do majątku wspólnego należą m.in.
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
- dochody z majątku wspólnego,
- dochody z majątku osobistego każdego z małżonków.
Pierwszy składnik majątku wspólnego stanowi „pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków”. Pojęcie wynagrodzenie ma szeroki zakres i obejmuje w zasadzie wszystkie świadczenia materialne, jakie otrzymuje małżonek, realizując stosunek pracę, jak również wypłacone stypendia, emerytury i renty.
Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku osobistego każdego z małżonków należą np:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków, ale także wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków.
Co obejmuje majątek przedsiębiorstwa (działalności gospodarczej)
Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:
- jego nazwę,
- własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości,
- prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych,
- wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne,
- koncesje, licencje i zezwolenia,
- patenty i inne prawa własności przemysłowej,
- majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne,
- tajemnice przedsiębiorstwa,
- księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Majątek przedsiębiorstwa obejmuje zatem wszystko, co zostało wytworzone w trakcie jego działalności, a także to, co zostało na jego rzecz przekazane.
Działalność gospodarcza założona przez jednego z małżonków w trakcie trwania małżeństwa.
Należy podkreślić, że majątek przedsiębiorstwa stanowi współwłasność małżeńską, jeżeli działalność została założona w trakcie małżeństwa i małżonkowie nie zawarli umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową. Nie ma przy tym znaczenia, że działalność prowadzi np. jeden z małżonków. Wszystkie zyski natomiast stanowią dochód wchodzący w skład wspólnego majątku, a zakupione z zysku działalności składniki majątkowe, stają się składnikiem majątku wspólnego.
Należy jednak podkreślić, że jedyną uprawnioną osobą do swobodnego dysponowania majątkiem przedsiębiorstwa jest małżonek, na którego działalność gospodarcza jest formalnie zarejestrowana. Powyższe wynika z faktu, iż przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do prowadzenia działalności zarobkowej, ma on prawo zarządzać samodzielnie.
Działalność gospodarcza założona przed zawarciem małżeństwa oraz w sytuacji istnienia pomiędzy małżonkami rozdzielności majątkowej.
W sytuacji kiedy działalność gospodarcza została założona przed zawarciem małżeństwa lub pomiędzy małżonkami nie istnieje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej, składniki majątku tworzące przedsiębiorstwo stanowią wyłączną własność małżonka będącego przedsiębiorcą, a także nie wchodzą w skład majątku wspólnego. Wskazany małżonek sprawuje w tym zakresie samodzielny zarząd i może w pełni swobodnie dysponować składnikami majątkowymi wchodzącymi w skład przedsiębiorstwa.
Należy jednak mieć na względzie, że jeśli działalność stanowiąca własność jednego małżonka, była w jakikolwiek sposób dofinansowywana ze wspólnych środków, składniki majątku nabyte w ten sposób podlegają podziałowi. Jeżeli zatem małżonek będący przedsiębiorcą kupuje samochód z majątku wspólnego czyli np. z wynagrodzenia za pracę podczas trwania małżeństwa, to powyższe ulega podziałowi.
Należy również pamiętać, że wszelkie zyski wypracowane przez jednego małżonka w ramach prowadzonej działalności trafiają do majątku wspólnego małżonków i w związku z tym podlegają podziałowi w podziale majątku.
(Adw. Urszula Klisiewicz – Makuła)
