Waloryzacja wynagrodzenia wykonawcy w umowach zawieranych w zamówieniach publicznych

Czego dotyczy ten artykuł:

  • Kiedy możesz złożyć wniosek o waloryzację wynagrodzenia (prawo zamówień publicznych)
  • Klauzula waloryzacyjna – co musi zawierać?
  • Jak przygotować wniosek o waloryzację?
  • Koło ratunkowe – umowa bez klauzuli waloryzacyjnej

 

Kiedy możesz złożyć wniosek o waloryzację wynagrodzenia (prawo zamówień publicznych)

Wynagrodzenie wykonawcy może ulegać zmianom w trakcie wykonania kontraktu, zarówno w przypadkach typowych, które strony przewidywały (np. zmiana wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę), jak i w sytuacjach nietypowych, niemożliwych do przewidzenia (wybuch wojny i związane z tym nagłe braki poszczególnych materiałów lub drastyczny wzrost ich cen) przy znaczącym zaburzeniu równowagi ekonomicznej stron kontraktu.

Prawo zamówień publicznych wprowadza dla Zamawiającego obowiązek zawarcia klauzul waloryzacyjnych w umowie w następujących przypadkach

A. DLA UMÓW ZAWIERANYCH NA OKRES DŁUŻSZY NIŻ 6 MIESIĘCY

– zmiany cen materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia

B. DLA UMÓW ZAWIERANYCH NA OKRES DŁUŻSZY NIŻ 12 MIESIĘCY

  • zmiany stawki podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego
  • zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę/ minimalnej stawki godzinowej
  • zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym/ ubezpieczeniu zdrowotnemu/ wysokości stawki składki na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne
  • zmiany zasad gromadzenia i wysokości wpłat do pracowniczych planów kapitałowych

– jeżeli zmiany te będą miały wpływ na koszty wykonania zamówienia przez wykonawcę.

Możliwe jest również zaproponowanie przez Zamawiającego klauzuli waloryzacyjnej w umowach zawieranych na okres do 6 miesięcy, nie jest to jednak typowa praktyka.
W toku postępowania przetargowego kluczowa dla potencjalnych wykonawców będzie analiza klauzuli waloryzacyjnej, której propozycja będzie zawarta w projekcie umowy. Na co przede wszystkim zwrócić uwagę?

Klauzula waloryzacyjna – co musi zawierać?

W treści klauzuli waloryzacyjnej, w myśl art. 439 PZP, obligatoryjnie należy zawrzeć:

  1. poziom zmiany ceny materiałów lub kosztów, uprawniający strony umowy do żądania zmiany wynagrodzenia
  2. początkowy termin ustalenia zmiany wynagrodzenia
  3. sposób ustalania zmiany wynagrodzenia:
    a.   z użyciem odesłania do wskaźnika zmiany ceny materiałów lub kosztów, w szczególności wskaźnika ogłaszanego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego lub
    b.   przez wskazanie innej podstawy, w szczególności wykazu rodzajów materiałów lub kosztów, w przypadku których zmiana ceny uprawnia strony umowy do żądania zmiany wynagrodzenia;
  4. sposób określenia wpływu zmiany ceny materiałów lub kosztów na koszt wykonania zamówienia oraz określenie okresów, w których może następować zmiana wynagrodzenia wykonawcy;
  5. maksymalną wartość zmiany wynagrodzenia, jaką dopuszcza zamawiający w efekcie zastosowania postanowień o zasadach wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia.

Rozważając elementy poszczególne elementy klauzuli waloryzacyjnej, zmiana wynagrodzenia wykonawcy przebiega niejako dwuetapowo. W etapie pierwszym analizie podlega ogólny poziom zmian cen materiałów lub kosztów (wybranych przez strony w umowie). Dopiero po przekroczeniu odpowiedniego progu zmiany (spadku lub wzrostu), wykonawca może złożyć wniosek o waloryzację wynagrodzenia. Warto wskazać w umowie, na jakiej podstawie oceniany będzie poziom zmiany cen – mogą to być obiektywne wskaźniki (np. SEKOCENBUD) albo rzeczywisty udokumentowany przez wykonawcę koszt, który został już poniesiony.

W etapie drugim oblicza się na podstawie wskaźników w umowie jak zmiana cen lub kosztów przełoży się na wysokość wynagrodzenia wykonawcy
. Choć na pierwszy rzut oka wydaje się, że komunikaty Prezesa GUS będą obiektywnym i intuicyjnym wyborem, to rzadko (poza dostawą towarów o charakterze konsumpcyjnym) będzie to wskaźnik umożliwiający zmianę wynagrodzenia odpowiednią do realnej zmiany cen materiałów lub kosztów przy realizacji zamówienia.

W dalszej kolejności w klauzuli waloryzacyjnej strony powinny wskazać jak ustalone wskaźniki przekładają się na zmianę wynagrodzenia – jaka część wynagrodzenia jest brana pod uwagę jako podstawa, czy waloryzacji będzie podlegało wynagrodzenie za całość przedmiotu umowy, czy tylko jego część, która nie była wypłacona przez złożeniem wniosku.

Jeżeli wskaźniki proponowane w projekcie umowy przez Zamawiającego nie są odpowiednie do świadczenia wykonawcy
(np. przy robotach budowlanych odwołano się do zmiany cen materiałów, które w wykonaniu umowy mają marginalne znaczenie, powołano się na ogłoszenia Prezesa GUS, które nie mają realnego odniesienia do realizacji umowy), uwagi takie należy zgłosić na etapie wyjaśnień do SWZ, w którym możliwa jest jeszcze zmiana warunków umowy, nie później.

Co ważne, jeżeli zmiana cen lub kosztów będzie drastyczna, a maksymalny próg zmiany wynagrodzenia bardzo niski (np. 5%), nie jest wykluczone, że wynagrodzenie wykonawcy, niezależnie od postanowień umownych, zostanie podwyższone na podstawie reguł ogólnych – art. 3571 § 1 k.c.:

Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy.

Jak przygotować wniosek o waloryzację?

Im lepiej Twój wniosek będzie przygotowany, tym szybciej możesz otrzymać zwaloryzowane wynagrodzenie. Przed przygotowaniem wniosku sprawdź dokładnie, czy w umowie nie ma wymogów, co do złożenia wniosku lub, czy nie został wskazany termin na jego złożenie. Jeżeli umowa nie reguluje sposobu złożenia wniosku, poniżej znajdziesz kilka porad, co zawrzeć, aby Zamawiający nie musiał wzywać o jego uzupełnienie.

Kluczowe jest udokumentowanie dwóch okoliczności – zmiany cen materiałów lub kosztów przy realizacji kontraktu oraz wpływu zmiany ceny na wykonanie danej umowy. Możesz to zrobić za pomocą powszechnie dostępnych wskaźników, notowań, ale również dokumentując poszczególne poniesione koszty. Istotne będzie, czy na etapie postępowania przetargowego lub do umowy został złożony kosztorys (w formie załącznika do umowy lub w ramach wyjaśnień rażąco niskiej ceny). Jeżeli tak, należy wyjściowo odnosić się do wartości tam wskazanych. Jeżeli dokument taki nie został Zamawiającemu złożony, wykonawca ma większą swobodę w wykazywaniu zmiany. Wpływ zmiany cen na wykonanie umowy może wymagać ujawnienia Zamawiającemu planowanego i osiągniętego zysku.

W przypadku waloryzacji dla umów zawieranych na okres powyżej 12 miesięcy ważne jest przede wszystkim wykazanie, jak zmiana ustawowych kosztów wpłynęła na realizację konkretnego kontraktu – np. przy zwiększeniu kosztów wynagrodzenia pracowników należy we wniosku uwzględniać wyłącznie tych pracowników, którzy zostali wyznaczeni do realizacji konkretnej umowy i otrzymują minimalne wynagrodzenie. W przypadku części umów wystarczające jest oświadczenie wykonawcy, powinno ono być jednak spójne z tymi, które wykonawca udostępnił w toku postępowania przetargowego i przy podpisywaniu umowy (np. listą pracowników wykonujących umowę). Jeżeli zamawiający nabierze wątpliwości co do oświadczenia wykonawcy (np. co do wysokości wynagrodzenia minimalnego), może żądać wykazania wzrostu kosztów dokumentami.

Koło ratunkowe – umowa bez klauzuli waloryzacyjnej

Jeżeli umowa nie zawiera klauzuli waloryzacyjnej albo waloryzacja wyliczona na jej podstawie jest niewystarczająca dla rentowności kontraktu, w razie wystąpienia zdarzeń, których strony nie przewidywały w chwili jej zawarcia, możliwe jest skorzystanie z dodatkowej opcji – rozwiązania wprowadzonego w ustawie o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. 2022 r., poz. 2185). Dotyczy to jednak wyłącznie umów zawartych przed dniem 10 listopada 2022 r. i będących w toku w tym dniu. Zgodnie z art. 48 cytowanej ustawy, w związku z istotną zmianą cen materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia, których zamawiający, działający z należytą starannością, nie mógł przewidzieć, dopuszczalna jest zmiana umowy polegająca m.in. na zmianie wysokości wynagrodzenia wykonawcy oraz dodaniu klauzuli waloryzacyjnej lub zmiany jej treści.

Osoba do kontaktu

Udostępnij artykuł:

Może Cię również zainteresować

Co oznacza ugoda z bankiem w kredycie frankowym?

Współpraca z adwokatem w zakresie obsługi prawnej firm – co warto zlecić prawnikowi?

Logo Kancelarii Prawnej

Knapek Rybczyński Szmit i Partnerzy Kancelaria Adwokacka

ul. Zabrska 18, 40-083 Katowice
godziny otwarcia: pn.-pt. 08:00-17:00

Test odpowiedź