W związku z licznymi pytaniami dotyczącymi sposobów zaskarżania wyroków, bądź też możliwościami działania w postępowaniu wykonawczym (po uprawomocnieniu się wyroku) spróbuje przybliżyć Państwu tą problematykę.
I Kodeks postępowania karnego
1. Wyrok Sądu I instancji (nieprawomocny):
Kodeks postępowania karnego przewiduje 4 tryby postępowania: postępowanie zwyczajne, postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego, postępowanie nakazowe oraz postępowanie przyspieszone.
a) postępowanie zwyczajne.
W toku postępowania zwyczajnego sąd orzeka wyrokiem. Wyrok ten jest ogłaszany ustnie. Oskarżonemu przysługuje prawo do wniesienia wniosku o pisemne uzasadnienie tego wyroku w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyroku do sądu, który wydał wyrok. Wniosek o uzasadnienie wyroku należy sporządzić według następującego wzoru:
Miejscowość, dnia ………… 20….. roku
Sąd Rejonowy/Sąd Okręgowy
adres
Dane oskarżonego
Sygnatura akt
Wniosek
o sporządzenie pisemnego uzasadnienia
Działając w imieniu własnym na podstawie art. 422 § 1 i 2 k.p.k. wnoszę o:
1. sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku wydanego w dniu ……….. 20….roku przez Sąd……. w sprawie o sygn. akt……… (w całości – gdy nie zgadzamy się z całym wyrokiem; w części dotyczącej czynu……. – w przypadku gdy nie zgadzamy się z wyrokiem w zakresie skazania za dany czyn, a w pozostałym zakresie zgadzamy się z wyrokiem; w części dotyczącej orzeczenia o karze lub/i środkach karnych – w przypadku gdy nie kwestionujemy winy, ale nie zgadzamy się z karą lub/i środkiem karnym);
2. doręczenie na adres oskarżonego odpisu w/w wyroku wraz z uzasadnieniem.
Podpis oskarżonego
W przypadku otrzymania żądanego wyroku wraz z uzasadnieniem proszę pamiętać, iż w postępowaniu karnym termin do wniesienia apelacji wynosi 14 dni od dnia doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem.
b) postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego.
W toku postępowania w sprawach z oskarżenia prywatnego w zakresie zaskarżania wyroków stosuje się przepisy o postępowaniu zwyczajnym.
c) postępowanie nakazowe.
Sąd na posiedzeniu bez udziału oskarżonego może wydać wyrok w sytuacjach przewidzianych w Kodeksie postępowania karnego. Oskarżony, który nie zgadza się z wyrokiem nakazowym, powinien w terminie 7 dni od dnia doręczenia tego wyroku wnieść sprzeciw do sądu, który wydał wyrok według następującego wzoru:
Miejscowość, dnia ………… 20….. roku
Sąd Rejonowy
adres
Dane oskarżonego
Sygnatura akt
SPRZECIW
od wyroku nakazowego
Działając w imieniu własnym na podstawie art. 506 § 1 k.p.k. wnoszę sprzeciw od:
wyroku nakazowego wydanego przez Sąd ……….. w dniu …….. 20…… roku w sprawie prowadzonej pod sygn. akt ………
Podpis oskarżonego
Po wniesieniu sprzeciwu wyrok nakazowy traci moc, a sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych.
d) postępowanie przyspieszone.
wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienie wyroku składa się ustnie do protokołu rozprawy lub posiedzenia, lub na piśmie w terminie 3 dni od daty doręczenia wyroku. Termin do wniesienia apelacji wynosi 7 dni od daty doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem.
Z uwagi na rygory występujące w postępowaniu przyśpieszonym, by rozprawa była rozpoznawana w trybie zwyczajnym należy zgłosić wniosek dowodowy np. o przesłuchanie w charakterze świadka osoby, która miałaby istotne informacje dotyczące przedmiotowej sprawy.
Przypominam, iż samodzielne prowadzenie obrony w sprawach karnych może doprowadzić do sytuacji, w której adwokat nie będzie w stanie pomóc, albo znacznie ograniczy się jego pole manewru, w przypadku jego zgłoszenia do sprawy w charakterze obrońcy oskarżonego. Dlatego też, proszę zawsze korzystać z pomocy adwokata w toku postępowania karnego już na etapie postępowania przygotowawczego, czy to w formie konsultacji prawnych, czy też jako obrońcy.
2. Wyrok prawomocny.
W przypadku, gdy wyrok skazujący staje się prawomocny, to wobec skazanego można orzec następujące kary lub/i środki karne (w zależności od popełnionego przestępstwa).
Karami przewidzianymi w Kodeksie karnym są:
a) grzywna (co do zasady ilość stawek dziennych wynosi od 10 do 540, zaś wysokość stawki dziennej to kwota od 10 złotych do 2000 złotych);
b) ograniczenie wolności (trwa od miesiąca do 2 lat i wymierzana jest w miesiącach i latach);
c) pozbawienie wolności (trwa od miesiąca do 15 lat i wymierzana jest w miesiącach i latach);
d) 25 lat pozbawienia wolności;
e) dożywotnie pozbawienie wolności.
Środkami karnymi przewidzianymi w Kodeksie karnym są:
a) pozbawienie praw publicznych (od 1 roku do 10 lat);
b) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania zawodu, prowadzenia działalności gospodarczej (od 1 roku do 15 lat);
c) zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowywaniem. leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi (od 1 roku do 15 lat);
d) zakaz przebywania w określonych miejscach, środowiskach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu (od 1 roku do 15 lat);
e) zakaz wstępu na imprezę masową (od 2 lat do 6 lat);
f) zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych (od 1 roku do 10 lat);
g) nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym;
h) zakaz prowadzenia pojazdów (od 1 roku do 15 lat, jednakże w przypadku skazania sprawcy za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, jeżeli był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia na okres nie krótszy niż 3 lata, możliwe jest również orzeczenie dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów);
i) świadczenie pieniężne (w wysokości do 60.000 złotych);
j) podanie wyroku do publicznej wiadomości.
3. Środki związane z poddaniem sprawcy próbie po wydaniu prawomocnego orzeczenia.
a) Warunkowe przedterminowe zwolnienie.
Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary pozbawienia wolności tylko wtedy, gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, okoliczności popełnienia przestępstwa oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, ze skazany po zwolnieniu będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub zabezpieczającego i będzie przestrzegał porządku prawnego. Co do zasady skazanego można warunkowo zwolnić po odbyciu co najmniej połowy kary W przypadku skazanego w warunkach recydywy podstawowej można go zwolnić po odbyciu 2/3 kary, w przypadku skazanego w warunkach recydywy wielokrotnej po odbyciu ¾ kary. Skazanego na karę 25 lat pozbawienia wolności można warunkowo zwolnic po odbyciu 15 lat kary, natomiast skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności po odbyciu 25 lat. Sąd może wyznaczyć surowsze ograniczenia do skorzystania przez skazanego z warunkowego zwolnienia niż w/w.
Stosują warunkowe zwolnienie, co do zasady, czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby, jednakże nie może być on krótszy niż 2 lata i dłuższy niż 5 lat. W przypadku skazanego w warunkach recydywy wielokrotnej okres próby nie może być krótszy niż 3 lata, a w przypadku skazanego na karę 25 lat pozbawienia wolności lub dożywotniego pozbawienia wolności okres próby wynosi 10 lat.
b) Skrócenie kary ograniczenia wolności.
Skazanego na karę ograniczenia wolności, który odbył przynajmniej połowę orzeczonej kary, przy czym przestrzegał porządku prawnego, jak i wykonywał nałożone na niego obowiązki, orzeczone środki karne, środki kompensacyjne i przepadek sąd może zwolnić od reszty kary uznając ją za wykonaną.
c) Skrócenie czasu trwania środków karnych.
Co do zasady skazanego wobec którego orzeczono środki karne, sąd może po upływie połowy okresu, na które orzeczono środki karne uznać je za wykonane, jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego, a środek karny był w stosunku do niego wykonywany przez co najmniej rok. Powyższe nie dotyczy środków karnych w postaci świadczenia pieniężnego oraz podania wyroku do publicznej wiadomości.
W przypadku środków karnych w postaci zakazu zajmowania określonego stanowiska, wykonywania zawodu, prowadzenia działalności gospodarczej oraz zakazu prowadzenia działalności związanej z wychowywaniem. leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi orzeczonych w związku z skazaniem sprawcy za przestępstwo umyślne przeciwko życiu lub zdrowiu małoletniego lub za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego nie można skrócić okresu trwania w/w środków karnych.
W przypadku środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów orzeczonego wobec sprawcy w związku z popełnieniem przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, bądź sprawcy który zbiegł z miejsca zdarzenia katastrofy w komunikacji, sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy lub wypadku w komunikacji nie można skrócić okresu w/w środka karnego.
UWAGA
Jeżeli środek karny w postaci zakazu prowadzeni pojazdów był wykonywany przez co najmniej połowę orzeczonego wymiaru, a w przypadku dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów co najmniej 10 lat sąd może orzec o dalszym wykonywaniu tego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową.
Jeżeli środek karny orzeczony został dożywotnio sąd może go uznać za wykonany po upływie 15 lat stosowania wobec skazanego tegoż środka karnego.
4. Odroczenie, przerwa w wykonywaniu kary lub zmiana wykonywania kary.
a) Odroczenie wykonania kary grzywny.
Jeżeli natychmiastowe wykonanie kary grzywny pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki sąd może rozłożyć grzywnę na raty na czas nieprzekraczający 1 roku, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach na okres do 3 lat licząc od dnia wydania pierwszego postanowienia w tej sprawie.
b) Odroczenie wykonania kary ograniczenia wolności
Sąd może odroczyć wykonanie kary ograniczenia wolności na czas do 6 miesięcy jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki.
c) Przerwa w wykonywaniu kary ograniczenia wolności.
Jeżeli stan zdrowia skazanego uniemożliwia mu wykonywanie kary ograniczenia wolności, sąd udziela przerwy w jej odbywaniu do czasu ustania tej przeszkody. Sąd może również udzielić przerwy w wykonywaniu kary ograniczenia wolności jeżeli wykonywanie tejże kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki.
d) Zmiana formy kary ograniczenia wolności.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach sąd może zmienić formę obowiązku wykonywania pracy przyjmując 20 godzin pracy na cele społeczne za równoważne 10% wynagrodzenia za pracę, a orzeczona praca nie może przekroczyć 40 godzin w stosunku miesięcznym.
e) Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności.
W przypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonywanie kary pozbawienia wolności odracza się jej wykonanie do czas ustania przeszkody. W sytuacji, gdy natychmiastowe wykonanie kary pozbawienia wolności pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do roku, a w stosunku do kobiety ciężarnej lub samotnie sprawującej opiekę nad dzieckiem do 3 lat po urodzeniu dziecka. W przypadku, gdy odroczenie kary pozbawienia wolności nieprzekraczającej roku pozbawienia wolności trwało przez okres co najmniej roku, sąd może warunków zawiesić wykonanie tej kary.
f) Przerwa w wykonaniu kary pozbawienia wolności.
W przypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonywanie kary pozbawienia wolności sąd udziela przerwy w jej wykonaniu. Można również udzielić przerwę w wykonaniu kary pozbawienia wolności, jeżeli przemawiają za tym względy rodzinne i osobiste. Jeżeli przerwa w wykonywaniu kary pozbawienia wolności trwała co najmniej rok. a skazany odbył co najmniej 6 miesięcy kary sąd może warunkowo zwolnić skazanego z odbycia kary, jeżeli nie przekracza ona 3 lat pozbawienia wolności.
5. Dozór elektroniczny
Karę pozbawienia wolności wykonuje się w systemie dozoru stacjonarnego tzn. poprzez przebywanie skazanego w określonych dniach i godzinach w miejscu wyznaczonym przez sąd, natomiast środki karne wykonywane są za pomocą dozoru mobilnego (skazany przebywa w swoim miejscu pobytu) lub zbliżeniowego (zachowanie minimalnej odległości w stosunku do wyznaczonych przez sąd osób). Zezwolenie na wykonanie kary pozbawienia wolności udziela się po spełnieniu następujących warunków:
– wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nie przekraczającą 1 roku;
– skazany posiada stałe miejsce pobytu;
– osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły na to zgodę;
– będzie to wystarczające do osiągniecia celów kary;
– pozwalają na to warunki techniczne.
Wniosek o udzielenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego złożyć może również skazany już odbywający tą karę w jednostce penitencjarnej.
6. Wyrok łączny
W przypadku skazania za kilka przestępstw skazany może wnioskować o wydanie kary łącznej i połączenie wymierzonych mu kar. Co do zasady łączeniu podlegają kary tego samego rodzaju. Kara łączna może zostać wydana w sytuacji, gdy sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju, z wyłączeniem sytuacji popełnienia przestępstwa po rozpoczęciu, a przed zakończeniem wykonywania kary lub kary łącznej. Co do zasady sąd wymierza karę łączną w wysokości od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 20 lat pozbawienia wolności. Jeżeli jednakże suma orzeczonych kar pozbawienia wolności wynosi 25 lat albo więcej, a chociaż jedna z podlegających łączeniu kar wynosi nie mniej niż 10 lat, sąd może orzec karę łączną 25 lat pozbawienia wolności. Jeżeli najsurowszą z kar podlegającą łączeniu jest kara 25 lat pozbawienia wolności bądź kara dożywotniego pozbawienia wolności orzeka się tą karę jako karę łączną, a w przypadku zbiegu dwóch lub więcej kar 25 lat pozbawienia wolności sąd może orzec jedną karę łączną dożywotniego pozbawienia wolności. Przepisy o karze łącznej stosuje się również w przypadku orzeczenia za zbiegające się przestępstwa pozbawienia praw publicznych, zakazów lub obowiązków tego samego rodzaju.
