Ogłoszenie upadłości konsumenckiej powoduje szereg ograniczeń, w zakresie możliwości podejmowania decyzji przez upadłego w sferze prawa spadkowego.
Czego dotyczy ten artykuł:
- Otwarcie spadku po ogłoszeniu upadłości
- Otwarcie spadku przed ogłoszeniem upadłości
- Wyłączenia spadku z masy upadłości
Otwarcie spadku po ogłoszeniu upadłości
Zgodnie z art. 119 Ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe, jeżeli do spadku otwartego po dniu ogłoszenia upadłości powołany zostaje upadły, spadek wchodzi do masy upadłości. Syndyk ani też upadły nie składają oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza z mocy prawa. W takiej sytuacji syndyk nie jest uprawniony do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, chociażby było to korzystne dla masy upadłości. Oświadczenie upadłego o odrzuceniu spadku lub o przyjęciu spadku oraz zapisu windykacyjnego, jest bezskuteczne w stosunku do masy upadłości, jeżeli zostało złożone po ogłoszeniu upadłości.
Spadek w takim przypadku zostaje przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. Powyższe oznacza, że spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Sporządzenie spisu inwentarza następuje na podstawie postanowienia sądu, a uprawnionym do złożenia wniosku o spis inwentarza jest syndyk. Wniosek o ustalenie spisu inwentarza powinien być złożony niezwłocznie po przyjęciu spadku do masy upadłości. Należy zaznaczyć, że syndyk jest również uczestnikiem postępowania o stwierdzenie oraz dział spadku.
Otwarcie spadku nastąpiło przed ogłoszeniem upadłości
Jeżeli otwarcie spadku nastąpiło przed ogłoszeniem upadłości, a do chwili jej ogłoszenia nie upłynął jeszcze termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku i powołany spadkobierca oświadczenia takiego nie złożył, spadek wchodzi do masy upadłości. Syndyk również w tej sytuacji nie składa oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.
W przypadku natomiast złożenia przez upadłego będącego spadkobiercą, oświadczenia o odrzuceniu spadku (jeżeli otwarcie spadku nastąpiło przed ogłoszeniem upadłości), spadek nie wchodzi do masy upadłości, gdyż jest wyłączony od dziedziczenia. Oświadczenie upadłego o odrzuceniu spadku, złożone przed datą ogłoszenia upadłości jest skuteczne do masy upadłości, niemniej może ono być zaskarżone przez syndyka.
Wyłączenia spadku z masy upadłości
Istnieje możliwość wyłączenia spadku z masy upadłości na podstawie art. 121 Ustawy – Prawo upadłościowe. Postanowienie o wyłączeniu spadku z masy upadłości wydaje sędzia-komisarz. Wyłączenie z masy upadłości na podstawie tego przepisu powoduje, że masa upadłości nie ponosi odpowiedzialności za długi spadkowe.
W pierwszym przypadku wyłączenie jest możliwe, jeżeli wejście spadku do masy upadłości byłoby niekorzystne dla postępowania upadłościowego lub gdy składniki majątkowe wchodzące w skład spadku są trudno zbywalne. Wyłączenie ma charakter obligatoryjny. Najczęściej dotyczy to sytuacji, kiedy składniki spadku przedstawiają niską wartość rynkową lub których sprzedaż łączy się z niewspółmiernym kosztem w stosunku do możliwości uzyskania ceny, albo też kiedy długi spadkowe przewyższają stan czynny masy spadkowej. W tym przypadku włączenie spadku do masy upadłości, nie będzie korzystne dla wierzyciela upadłego.
Nadto jeżeli w skład spadku wchodzą wierzytelności i prawa wątpliwe co do istnienia lub możliwości ich wykonania, można wyłączyć spadek z masy upadłości. Takie wyłącznie ma charakter fakultatywny, uznaniowy. Powyższe może realizować się w sytuacji, gdy nie ma dostatecznych dowodów do wykazania występowania wierzytelności lub prawa i istnieje podstawa do przyjęcia, że ono nie istnieje lub też gdy wierzytelności i prawa są sporne. Jeśli natomiast chodzi o wykonanie wierzytelności lub prawa, to należy dokonać oceny czy na skutek podjęcia przez organ upadłościowy czynności prawnych, zostanie zaspokojona określona wierzytelność lub prawo. Będzie to miało miejsce w przypadku np. niewypłacalności dłużnika czy przedawnienia.
Jeżeli spadek zostanie wyłączony z masy upadłości, oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku składa spadkobierca. Termin do złożenia oświadczenia zaczyna biec od chwili uprawomocnienia się postanowienia o wyłączeniu. Przepis ten odnosi się zarówno do spadków otwartych przed datą ogłoszenia upadłości spadkobiercy, jak i po tej dacie. Zatem upadły może złożyć oświadczenie w tym przedmiocie w terminie 6 miesięcy, licząc od dnia uprawomocnienia się postanowienia sędziego-komisarza o wyłączeniu spadku.
Powyższe nie dotyczy sytuacji, gdy oświadczenie o przyjęciu albo odrzuceniu spadku zostało złożone przez spadkobiercę przed ogłoszeniem upadłości bądź przed tą datą nie złożył on żadnego oświadczenia, ale upłynął już 6-miesięczny termin do złożenia tego oświadczenia. Jeżeli zaś spadek był otwarty przed ogłoszeniem upadłości, a dłużnik nie złożył stosownego oświadczenia, ale do dnia ogłoszenia upadłości nie upłynął 6-miesięczny termin, po wyłączeniu spadku z masy upadłości bieg terminu rozpoczyna się na nowo.
Należy również wskazać, że upadły po ogłoszeniu upadłości nie może zawrzeć umowy zbycia całości, lub części spadku, lub części udziału spadkowego. Taka umowa jest nieważna. Sankcją nieważności dotknięta jest również dokonana przez upadłego po ogłoszeniu upadłości czynność rozporządzająca udziałem w przedmiocie należącym do spadku, jak i jego zgoda na rozporządzenie udziałem w przedmiocie należącym do spadku przez innego spadkobiercę.
Długi spadkowe zaspokajane są z masy upadłości, na zasadzie przewidzianej dla wierzytelności powstałych przed ogłoszeniem upadłości i podlegają zgłoszeniu syndykowi.
